Türkçe

Yabancı bir çifte Türkçe dersi veriyorum. Benim için de oldukça eğitici ve öğretici bir çalışma oluyor bu. Anadilimizi öğretmenin verdiği keyfin yanında eğlenceli bir ortam da oluyor.

Neyse efendim, bununla ilgili komik anılarımı bilahare anlatırım fakat gözüme en çok çarpan durumlardan birini dile getirmek istiyorum. Malum Türkçe’de Fransızcadan, Arapçadan ve başka yabancı dillerden birçok kelime bulunuyor. Bunların her biri farklı şekillerde okunuyor. Bize hep yazıldığı gibi okunur deniyor ancak “maden” kelimesinin [maaden] mi yoksa hızlı ve uzatmadan [maden] şeklinde mi okunacağına dair herhangi bir uyarımızı, işaretimiz, kuralımız yok. Ana’dan böyle öğrendiğimiz için mağden gibi okuyoruz biz sözcüğü. Biz biliyoruz nasıl olsa diyerek bir sorun olmadığını düşünüyoruz ama sorgulandığında bir sürü açık çıkıyor ortaya. Zaten uzatma, inceltme işaretleri ile sıkıntılıyız. i ve î, a ve â arasında fark yokmuşçasına yazılıyor, çiziliyor. Her kafadan bir ses vs. Yorucu ve üzücü değil mi?

İşte bizim çift, ben, maden sözcüğünü maaden/mağden gibi okuyunca neden maden değil de mağden, bunu nasıl anlayacağım ben diye sordu. Damarıma bastın kardeş diyemedim. Harflerin üstünde onların nasıl okunacağına, nasıl ayırt edileceğine dair hiçbir işaret, şu bu yok. Gelişine okuyoruz, kulaktan. E bunu nasıl öğreteceğim meselâ? Yabani mi yabaanii mi? Neye göre, kime göre? Bunların yazılı ve açık bilgileri olmazsa nesilden nesle nasıl geçecek bu sözcükler acaba? Herkes yük olarak görüyor ama bu aksanlar, işaretler bazen çok gerekliymiş gibi geliyor bana.

Japonların sırf yabancı dilden gelen kelimeleri için ayrı alfabesi var, Fransızcaya bakıyoruz aksanlar, harfler bize kelimenin okunuşuyla ilgili yanılgıya düşürmüyor. İngilizce için aynı şeyi söyleyemesem de batı dillerinin genelinde de durum böyle. Her şey net, açık. Türkçe’nin bu durumu ise bana zor geliyor gerçekten. Ben öğreniyor olsam, ne biçim dil ya ben nasıl anlayacağım nasıl telâffuz edeceğimi derdim. Böyle diyene de hak veriyorum bu durumda ne yazık ki.. Üzücü…